हाम्रो वारेमा

जिल्ला परिचय 2075-06-23

१.जिल्ला प्रशासन कार्यालयको स्वरुप र प्रकृया

१.१ परिचयः

जिल्लामा शान्ति, सुव्यवस्था र सुरक्षा कायम गरी जनताको जीउ, धन र स्वतन्त्रताको संरक्षण गर्नु जिल्ला प्रशासन कार्यालयको मुख्य उद्देश्य हो । स्थानीय प्रशासन ऐन, २०२८ ले जिल्ला प्रशासन कार्यालयको काम, कर्तव्य र अधिकारहरुको व्यवस्था गरेको छ । जिल्लाको समग्र शान्ति-सुरक्षा कायम गर्दै संघ, प्रदेश र स्थानीय तहबाट संचालित विभिन्‍न विकास निर्माणका कार्यमा समन्वयात्मक एवं सहजपूर्ण वातावरण स्थापित गर्नु नै जिल्ला प्रशासन कार्यालयको मुख्य कर्तव्य हो । साथै, जिल्लामा अपराध रोकथाम र नियन्त्रणका लागि संघ, प्रदेश र स्थानीय तहद्वारा निर्मित कानुनको कार्यान्वयन गर्नु गराउनु, कानुनद्वारा निर्देशित विषयहरुमा न्याय निरुपण गर्नु गराउनु, जिल्लाभित्र स्थापित सार्वजनिक सम्पत्तिको रेखदेख, मर्मत-सम्भार गर्नु गराउनु, विपद् व्यवस्थापन तथा राहत वितरण गर्ने, आपूर्ति व्यवस्थापन र वस्तु तथा सेवाको गुणस्तरीयताको सुनिश्‍चितता प्रदान गर्ने, कालोबजारी नियन्त्रण तथा उपभोक्ताको हक-हित संरक्षणका लागि विभिन्‍न निकायसँग समन्वय गरी बजार अनुगमन गर्नेजस्ता कार्यहरु पनि यस कार्यालयले गर्नुपर्दछ । जिल्लामा नागरिकहरुलाई नाबालक परिचय-पत्र, नागरिकता तथा राष्ट्रिय परिचय-पत्र प्रदान गरी उनीहरुको व्यक्तिगतदेखि जैविक विवरणसम्मको संकलन, अभिलेखाङ्कन, व्यवस्थापन एवं संरक्षण गर्ने कार्यमा पनि यस कार्यालयको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको छ।

१.२. जिल्लाको चिनारीः

सुनसरी जिल्ला नेपालको कोशी प्रदेशमा साविकको पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्रको कोशी अञ्चलमा रहेको अत्याधिक जनघनत्व भएको जिल्ला हो । प्रदेश भित्रको ऐतिहासिक गौरव बोकेको सुनसरी जिल्ला धार्मिक, शैक्षिक तथा पर्यटकीय जिल्लाको रूपमा परिचित छ । यस जिल्लाको दक्षिणमा भारत, पूर्वमा मोरङ जिल्ला, उत्तरमा धनकुटा जिल्ला र पश्चिममा उदयपुर जिल्ला र सप्तकोशी नदीले छुट्याएको छ । यहाँको सदरमुकाम इनरुवा हो भने प्रमुख शहर धरान र इटहरी हुन् । १२५७ वर्ग कि.मि. क्षेत्रफल रहेको यस जिल्लामा पुरुष ४,५४,०७५ र महिला ४,८०,३८६ गरी जम्मा ९,३४,३६१ मानिसको बसोबास रहेको छ । अधिकांश भाग तराईमा पर्ने सुनसरी जिल्लाको मुख्य पेशा कृषि हो । धान, गहुँ, दलहन, तेलहन, उखु, जूट र सुर्ती पनि यस जिल्लामा उत्पादन हुन्छ। सुनसरी जिल्ला दक्षिणमा समुद्र सतहदेखि १५२ मिटर र उत्तरमा ९१४ मिटर उचाईमा रहेको छ। जिल्लामा मुख्यतयाः राई, लिम्बू, बाहुन, क्षेत्री, नेवार, थारू, यादव, मेहता, सतार र मुसलमान जातिको बसोबास रहेको पाइन्छ। शैक्षिक क्षेत्रमा समेत यस जिल्लामा मेडिकल, इन्जिनियर, फुड टेकनोलोजी लगायत सबै विषयको गुणस्तरीय अध्ययन अध्यापन भैरहेको पाइन्छ ।

क. भौगोलिक अवस्था

सि.नं	विवरण
१	अक्षांश, देशान्तर	अक्षांश- २६०२३ उत्तरदेखि २६०५५ उत्तरसम्म . देशान्तर- ८७०५ पूर्वदेखि ८७०१६ पूर्व सम्म .
२	सिमाना	पूर्व- मोरङ जिल्ला, पश्‍चिम- सप्तरी, उदयपुर जिल्ला, उत्तर- धनकुटा जिल्ला, दक्षिण भारतको बिहार राज्य (सुपोल र अररिया) .
३	खुल्ला बोर्डर	६१ कि.मि.
४	क्षेत्रफल	१२५७ वर्ग कि.मी. ।
५	औसत लम्बाई	पूर्वमा बुढी खोलादेखि पश्‍चिममा कोशी नदी:- ४४ कि.मि. ।
६	औसत चौडाई	उत्तरमा भेडेटारदेखि दक्षिणमा बुढी खोला:- ४५ कि.मि. ।
७	भौगोलिक बिभाजन	महाभारत पर्वत श्रृंखला, चारकोसे जंगल र तराईका भागहरु । भौगोलिक बनावट:- १. उत्तरको पहाडी प्रदेश २. मध्य भागको भावर प्रदेश ३. दक्षिणको समथर भूमि
८	प्रमुख नदी, खोला तथा ताल	सप्तकोशी नदी, कोकाहा नदी, सुनसरी खोला, बुढी खोला, सेउती खोला, सर्दु खोला, खेती खोला, टेंग्रा खोला, पटनाली खोला, गडन खोला, बर्जु ताल र ताल तलैया आदि ।
९	प्रमुख धार्मिक र पर्यटकीय स्थलहरु	बराह क्षेत्र, दन्तकाली मन्दिर, पिण्डेश्‍वर मन्दिर, बुढा सुब्बा मन्दिर, शिवजट्टा मन्दिर, पाँचकन्या मन्‍दिर, रामधुनी मन्दिर, बिष्णुपादुका मन्दिर, चिमडिदह, भेडेटार, ठिङ्‍गे ढुङ्गा, ताल तलैया, कोशी टप्पु (मृग कुञ्‍ज), एभरेष्ट विज्ञान केन्द्र,बर्जु ताल, कोशी व्यारेज आदि ।
१०	जातजाति	क्षेत्री, ब्राम्हण, राई, लिम्बु, नेवार, यादव, मेहता, मुस्लिम, थारु लगायतका विभिन्न जात-जातीहरुको वसोवास रहेको यस जिल्लामा सवैको आ–आफ्नै जातीय र धार्मिक रितिरिवाजहरु रहेको पाइन्छ।
११	जनसंख्या	पुरुष:- ४५४०७५ महिला ४८०३८६ कूल जनसंख्या ९३४३६१ (२०७८ सालको जनगणनाअनुसार)
१२	मतदाता संख्या	पुरुष- २६९१४६ महिला- २६५६१७ तेश्रो लिंगी-२ जम्मा- ५३४७६५ (हालसम्मको)

ख. राजनीतिक विभाजन

सि.नं.	विवरण	संख्या
१	प्रदेश	कोशी
२	प्रतिनिधि सभा निर्वाचन क्षेत्र	४ (चार)
३	प्रदेश सभा निर्वाचन क्षेत्र संख्या	८ (आठ)
४	स्थानीय तह	उपमहानगरपालिका- २ नगरपालिका- ४ गाउँपालिका- ६ समेत गरी जम्मा स्थानिय तह संख्या- १२
५	कूल मतदाता संख्या	५३४७६५ (हाल सम्मको)

ग. सुनसरी जिल्लाको नक्साः

२.स्थानीय तहहरुको प्रमुख/उपप्रमुख/अध्यक्ष/उपाध्यक्ष तथा प्र.प्र.अ.हरुको सम्पर्क विवरण

स्थानिय तह	पद	नाम, थर	सम्पर्क नं.	प्र.प्र.अ.	सम्पर्क नं.
धरान उप-महानगरपालिका	प्रमुख	हर्क राज राई	9746965198	मातृका भट्टराई	९८५२०७३१११
धरान उप-महानगरपालिका	उपप्रमुख	अइन्द्र विक्रम बेघा	9842052560
इटहरी उप-महानगरपालिका	प्रमुख	हेम कर्ण पौडेल	9852048688	राम चरित्र मेहता	९८५२०७०१११
इटहरी उप-महानगरपालिका	उपप्रमुख	संगीता कुमारी चौधरी	9842035298
इनरुवा नगरपालिका	प्रमुख	केदार भण्डारी	9852026022	अग्नी प्रसाद अधिकारी	९८५१२६६०३३
इनरुवा नगरपालिका	उपप्रमुख	विनीता कुमारी मेहता	9852088721
दुहबी नगरपालिका	प्रमुख	बेद नारायण गच्छदार	9851156024	राजकुमार के.सी.	९८५२०७४१११
दुहबी नगरपालिका	उपप्रमुख	मेनुका पोखरेल	9807358048
रामधुनी नगरपालिका	प्रमुख	शंकर लाल चौधरी	9852062500	कमल बहादुर थापा	९८५२०७५१११
रामधुनी नगरपालिका	उपप्रमुख	तारा थापा	9852062600
बराह नगरपालिका	प्रमुख	रमेश कार्की	9852059297	रिद्दी प्रकाश सिटौला	९८५२०८४१११
बराह नगरपालिका	उपप्रमुख	नन्द कुमारी सुनुवार	9820707861
बर्जु गाउँपालिका	अध्यक्ष	जिवछ कुमार राय	9842020563	कमलदेव यादव	९८५२०७०७१५
बर्जु गाउँपालिका	उपाध्यक्ष	नितु कुमारी चौधरी	9824384004
भोक्राहा नरसिंह गाउँपालिका	अध्यक्ष	अजमल अख्तर मिया	9842022932	सुवर्ण घिमिरे	९८५२०४१३७७
भोक्राहा नरसिंह गाउँपालिका	उपाध्यक्ष	सुनिता कुमारी उराँव	9829333864
कोशी गाउँपालिका	अध्यक्ष	ऐयुव अंसारी	9852041078	रोहिणी आचार्य	९८५२०४२०७४
कोशी गाउँपालिका	उपाध्यक्ष	अनिता देवी यादव	9852041079
गढि गाउँपालिका	अध्यक्ष	आश नारायण चौधरी	9852027593	उमेश घिमिरे	९८६२३५९७०७
गढि गाउँपालिका	उपाध्यक्ष	अनिता कुमारी साह	9862202053
देवानगंज गाउँपालिका	अध्यक्ष	बेचन प्रसाद मेहता	9808267824	रामराज पौडेल	९८५२०४३६६७
देवानगंज गाउँपालिका	उपाध्यक्ष	कुमारी विभा यादव	9814344301
हरिनगर गाउँपालिका	अध्यक्ष	गफार अंसारी मिया	9842066931	तुलाराज थापा मगर	९८५२०५२४०२
हरिनगर गाउँपालिका	उपाध्यक्ष	रिमझिम कुमारी भगत	9815318834

३. प्रतिनिधिसभा तथा प्रदेशसभा सदस्य निर्वाचन २०७९ मा सुनसरी जिल्लाबाट निर्वाचित प्रत्यक्ष तथा सामानुपातिक सांसदहरुको विवरण

क) प्रतिनिधि सभा: प्रत्यक्ष तर्फ
क्र.सं.	नि.क्षे.	नाम/थर	ठेगाना		सम्पर्क नं.
१	१	अशोक कुमार राई	धरान उप-म.न.पा.-१५, सुनसरी		९८५१०८६६६६
२	२	भीम प्रसाद आचार्य	इनरुवा न.पा.-६, सिकारी टोल, सुनसरी		९८४१९८३९७७
३	३	भगवती चौधरी	दुहवी न.पा.-२, सुनसरी		९८५१०२९२८१
४	४	ज्ञानेन्द्र बहादुर कार्की	बराहक्षेत्र न.पा.-१०, गैरी गाँउ, सुनसरी		९८५१०१४९४०

ख) प्रतिनिधि सभा: समानुपातिक तर्फ
क्र.सं.	वर्ग	नाम/थर	ठेगाना		सम्पर्क नं.
१	थारु	अशोक कुमार चौधरी	इटहरी उप-म.न.पा.-५, पचरुखी, सुनसरी		९८६२०४२०६५
२	थारु	कल्पना चौधरी	इटहरी उप-म.न.पा.-८, गैसार, सुनसरी		९८४२०३५१९९

ग) प्रदेश सभा: प्रत्यक्ष तर्फ
क्र.सं.	नि.क्षे.	नाम/थर	ठेगाना		सम्पर्क नं.
१	१(क)	रमेश कुमार बस्नेत	धरान उप-म.न.पा.-६, रामफल चोक, सुनसरी		९८५२०६०२५५
२	१(ख)	विजय कुमार राई	धरान उप-म.न.पा.-११, सिर्जना चोक, सुनसरी		९८५१०८५८८७
३	२(क)	रेवतीरमण भण्डारी	इटहरी उप-म.न.पा.-६, सरस्वती टोल, सुनसरी		९८५२०४८४९९
४	२(ख)	राम प्रसाद महतो	इनरुवा न.पा.-२, जनसेवा टोल, सुनसरी		९८५२०६१५००
५	३(क)	रोहित बहादुर कार्की	इटहरी उप-म.न.पा.-१२, खनार, सुनसरी		९८४२०७७१६४
६	३(ख)	रामदेव यादव	गढी गा.पा.-२, मझौ, सुनसरी		९८५२०७१८२१
७	४(क)	सदानन्द मण्डल	कोशी गा.पा.-२, मण्डल टोल, सुनसरी		९८०८३३५७३०
८	४(ख)	ईस्राइल मंसुरी	भोक्राहा नरसिंह गा.पा.-४, भोक्राहा, सुनसरी		९८५२०४०००६

घ) प्रदेश सभा: समानुपातिक
क्र.स.	वर्ग	नाम/थर		ठेगाना	सम्पर्क नं.
१	आदिवासी/ जनजाति	मिना श्रेष्ठ		इटहरी उप-म.न.पा.-६, सुनसरी	९८५१०४०९२७
२	आदिवासी/ जनजाति	यशोदा कायस्थ		धरान उप-म.न.पा.-२, सुनसरी	९८४२०५२३३३
३	खस आर्य	निरादेवी खनाल आचार्य		इनरुवा न.पा.-६, सुनसरी	९८४२०७१८४२
४	जनजाति	ममता तामाङ्ग मगर		बराहक्षेत्र न.पा.-१, चतरा, सुनसरी	९८५१३२२१५५
५	दलित/ अल्पसंख्यक	सुनिता कुमारी गुरुङ् (राम)		बर्जु गा.पा.-१, सुनसरी	९८२५३७०८४६
६	थारु	सुनिता गच्छदार चौधरी		दुहवी न.पा.-२, सुनसरी	९८१०५५७७४४
७	दलित	सपना दर्जी		इटहरी उप-म.न.पा.-५, सुनसरी	९८४८६४३३८२

नेपाल सरकार

गृह मन्त्रालय

जिल्ला प्रशासन कार्यालय, सुनसरी